Trong khuôn khổ Chương trình Nghiên cứu về đổi mới sáng tạo và cách tân trong các ngành kinh tế chủ lực năm 2025, Viet Research phối hợp với Báo Tài chính – Đầu tư (Bộ Tài chính) công bố Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả ngành Thực phẩm – Đồ uống 2025 (Top 10 Most Innovative Enterprises in F&B – VIE 10). Đây là những doanh nghiệp có tiềm năng và hiệu quả kinh doanh tốt nhờ tăng cường áp dụng và đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, cách tân.
Chương trình nhằm nâng cao nhận thức và tôn vinh tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo, cách tân trong phát triển đất nước và doanh nghiệp.
Danh sách VIE 10 ngành Thực phẩm – Đồ uống và phương pháp nghiên cứu được đăng tải trên Cổng thông tin của Chương trình https://vie10.vn
Bảng 1: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống – Nhóm Thực phẩm khô, đồ ăn liền
Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống (https://vie10.vn)
Bảng 2: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống – Nhóm Thực phẩm tươi sống, đông lạnh
Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống (https://vie10.vn)
Bảng 3: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống – Nhóm Sữa
Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống (https://vie10.vn)
Bảng 4: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống – Nhóm Đường, bánh kẹo
Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống (https://vie10.vn)
Bảng 5: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống – Nhóm Gia vị, dầu ăn
Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống (https://vie10.vn)
Bảng 6: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống – Nhóm Đồ uống không cồn
Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống (https://vie10.vn)
Bảng 7: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống – Nhóm Đồ uống có cồn
Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống (https://vie10.vn)
Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống (https://vie10.vn)
Đổi mới sáng tạo trong ngành Thực phẩm – Đồ uống Việt Nam giai đoạn 2023–2025
“Không đổi mới, không sống sót”: Vì sao ngành F&B buộc phải sáng tạo để tồn tại?
Ngành Thực phẩm – Đồ uống (F&B) Việt Nam đang có bước tăng trưởng mạnh mẽ, đóng góp lớn cho kinh tế, nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức đòi hỏi nỗ lực đổi mới sáng tạo từ các bên liên quan. Cạnh tranh quốc tế và hội nhập cũng đặt áp lực lên doanh nghiệp F&B nội địa. Việc tham gia các hiệp định thương mại tự do mở ra cơ hội xuất khẩu nhưng kèm theo yêu cầu cao về tiêu chuẩn chất lượng và an toàn thực phẩm. Thị trường nội địa cũng chứng kiến sự tham gia của nhiều tập đoàn nước ngoài với sản phẩm đa dạng, chất lượng cao. Nếu không đổi mới, doanh nghiệp trong nước khó giữ vững thị phần ngay trên “sân nhà”. Đổi mới sáng tạo giúp cải thiện công nghệ sản xuất, bao bì, thương hiệu… từ đó nâng cao chất lượng sản phẩm, tối ưu chi phí và tạo lợi thế cạnh tranh cả trong và ngoài nước.
Chuyển đổi xanh và áp lực an toàn thực phẩm là một lý do cốt lõi khác khiến đổi mới sáng tạo trở thành yêu cầu tất yếu. Trước tình trạng biến đổi khí hậu và yêu cầu phát triển bền vững, các doanh nghiệp F&B buộc phải đổi mới quy trình theo hướng giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và tài nguyên. Những đổi mới này không chỉ đáp ứng tiêu chí ESG mà còn giảm chi phí dài hạn, tăng uy tín thương hiệu.
Mặt khác, vấn đề an toàn thực phẩm vẫn luôn là mối quan tâm lớn của người tiêu dùng và nhà quản lý. Các sự cố vệ sinh thực phẩm trong quá khứ tạo áp lực buộc doanh nghiệp nâng cấp công nghệ chế biến, kiểm soát chất lượng chặt chẽ hơn. Việc ứng dụng công nghệ mới – từ cảm biến, truy xuất nguồn gốc bằng QR/RFID đến bao bì thông minh – giúp giám sát chất lượng theo thời gian thực và đảm bảo sản phẩm an toàn hơn. Đổi mới sáng tạo chính là chìa khóa để ngành F&B Việt Nam thích ứng với thị hiếu mới, đứng vững trước cạnh tranh toàn cầu, thực hiện mục tiêu phát triển xanh và đảm bảo an toàn thực phẩm trong giai đoạn 2023–2025.
Thực phẩm mới cho người tiêu dùng mới: Cuộc đua sáng tạo từ nông trại đến bàn ăn
Trong lĩnh vực thực phẩm, các xu hướng đổi mới nổi bật những năm gần đây tập trung vào công nghệ chế biến, bao bì, dinh dưỡng và chuỗi cung ứng.
Công nghệ chế biến hiện đại: Nhiều doanh nghiệp đầu tư mạnh vào dây chuyền sản xuất tự động hóa và áp dụng công nghệ mới nhằm nâng cao chất lượng và năng suất. Các nhà máy chế biến thực phẩm lớn được trang bị thiết bị đồng bộ, công nghệ tiên tiến từ châu Âu, tích hợp hệ thống quản lý sản xuất tự động giúp giảm tiêu hao nguyên liệu và năng lượng. Vinamilk năm 2023–2024 đã đạt bước tiến lớn trong R&D khi lần đầu tiên áp dụng công nghệ kép hút chân không vào chế biến sữa – một phát kiến giúp cải thiện tính chất và hương vị sữa tươi mà không làm thay đổi thành phần dinh dưỡng.
Bên cạnh chế biến sữa, các lĩnh vực khác cũng ghi nhận đổi mới về công nghệ: công nghệ lên men vi sinh trong chế biến nước mắm và thực phẩm lên men; công nghệ High Pressure Processing (HPP) giúp tiệt trùng thực phẩm ở nhiệt độ thấp để giữ nguyên dinh dưỡng; hay công nghệ sấy, đông lạnh nhanh thế hệ mới để bảo quản nông sản tốt hơn. Việc số hóa và tự động hóa trong nhà máy (ứng dụng IoT, robot) cũng dần phổ biến, giúp giám sát chất lượng và truy xuất nguồn gốc mọi công đoạn.
Bao bì thông minh và bền vững: Bao bì không chỉ là vật chứa đựng mà đang trở thành lĩnh vực đổi mới sôi động nhằm kéo dài độ tươi sản phẩm, nâng cao trải nghiệm khách hàng và bảo vệ môi trường. Bao bì thông minh tích hợp cảm biến hoặc mã QR, RFID đang được thử nghiệm để theo dõi trạng thái sản phẩm theo thời gian thực, giúp người dùng kiểm tra nguồn gốc, độ tươi và xác thực hàng hóa. Đã có những dòng bao bì đồ hộp gắn QR để người mua quét xem thông tin truy xuất nông trại hoặc ngày đóng gói.
Song song, vật liệu bao bì mới, thân thiện môi trường là xu hướng tất yếu: nhiều công ty chuyển sang dùng bao bì sinh học phân hủy hoặc bao bì làm từ vật liệu tái chế để giảm rác thải nhựa. Một số hãng nước uống đóng chai triển khai chai làm từ nhựa tái sinh. Tiêu biểu, La Vie là thương hiệu nước khoáng đầu tiên tại Việt Nam dùng chai nhựa với 50% nguyên liệu tái chế, góp phần thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực nước uống. Bao bì bền vững vừa giúp doanh nghiệp đáp ứng quy định môi trường, vừa gia tăng thiện cảm nơi người tiêu dùng “xanh”.
Sản phẩm dinh dưỡng và thực phẩm tốt cho sức khỏe: Xu hướng tiêu dùng hậu Covid-19 cho thấy người dân đề cao các sản phẩm có lợi cho sức khỏe. Thực phẩm dinh dưỡng, tăng cường vi chất (như bổ sung vitamin, khoáng, lợi khuẩn) và thực phẩm chức năng ngày càng phổ biến trong danh mục đổi mới của doanh nghiệp. Nielsen cho biết 65% người tiêu dùng Việt sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho sản phẩm tốt cho sức khỏe – cao hơn mức trung bình toàn cầu 49%. Trên thị trường, các dòng sản phẩm giảm đường, giảm muối, không chất bảo quản được tung ra để đáp ứng nhu cầu “ăn uống lành mạnh”. Chẳng hạn, PepsiCo và Coca-Cola đều giới thiệu các phiên bản nước ngọt ít đường hoặc không đường (Zero/Light) để chiều theo xu hướng kiêng ngọt, chống béo phì.
Ở mảng sữa và đồ uống dinh dưỡng, các công ty như Vinamilk, TH true MILK ra mắt nhiều sản phẩm sữa bổ sung vi chất (canxi, DHA, lợi khuẩn), sữa hạt ngũ cốc giàu dinh dưỡng, các dòng sữa công thức chuyên biệt (sữa cho người tiểu đường, sữa cao năng lượng cho vận động viên, v.v.) để cá nhân hóa nhu cầu dinh dưỡng. Đồ uống sức khỏe cũng bùng nổ: nước trái cây nguyên chất, trà thảo mộc, nước uống collagen, kombucha lên men tự nhiên. Vinamilk và các hãng sữa thì sáng tạo.
Thị trường đồ uống tốt cho sức khỏe toàn cầu dự kiến tăng từ 344,36 tỷ USD năm 2023 lên 408,8 tỷ USD năm 2028 – Việt Nam cũng hòa nhịp với làn sóng này khi nhiều công ty cải tiến công thức giảm đường, bổ sung thảo dược và cho ra đời các dòng đồ uống chức năng mới. Nhờ đổi mới, người tiêu dùng có thêm lựa chọn thực phẩm, đồ uống vừa ngon miệng vừa có lợi cho thể chất.
Thực phẩm “xanh”, sạch và hữu cơ: Cùng với xu hướng sức khỏe là sự trỗi dậy của các sản phẩm hữu cơ, tự nhiên và các mô hình nông nghiệp bền vững. Thực phẩm hữu cơ (organic) – từ rau củ, thịt trứng sữa đến đồ uống hữu cơ – đang thu hút sự quan tâm lớn. Doanh số bán thực phẩm hữu cơ toàn cầu đạt gần 135 tỷ Euro vào năm 2022 và Việt Nam cũng đóng góp đáng kể vào mức tăng này. Người tiêu dùng Việt ngày càng đòi hỏi minh bạch về nguồn gốc và quy trình sản xuất: sản phẩm “sạch” phải được chứng nhận không dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, không hóa chất tăng trưởng. Các doanh nghiệp nội địa đã bắt nhịp bằng cách phát triển dòng sản phẩm hữu cơ: Ví dụ, Vinamilk có sữa tươi organic đạt chuẩn châu Âu sản xuất từ đàn bò chăn thả tự nhiên; TH true MILK xây dựng hệ sinh thái nông trại hữu cơ và ra mắt sữa hạt hữu cơ.
Nhiều công ty thực phẩm khác cũng đưa ra sản phẩm gắn nhãn “Organic” hoặc “VietGAP” để khẳng định độ sạch. Bên cạnh hữu cơ, khái niệm thực phẩm “xanh” còn bao gồm các sản phẩm thân thiện môi trường hơn, như thịt thay thế có nguồn gốc thực vật. Thị trường thịt thực vật tại Việt Nam đang tăng trưởng trên 10% mỗi năm; dự báo sẽ đạt quy mô 500 triệu USD vào cuối năm 2025. Xu hướng này phản ánh ý thức mới của người tiêu dùng về sức khỏe (hạn chế thịt đỏ) và môi trường (giảm phát thải từ chăn nuôi). Sự xuất hiện của nhiều startup làm đồ chay, sản phẩm “thịt” làm từ đậu nành, nấm, hay thậm chí công nghệ nuôi cấy thịt trong phòng thí nghiệm cho thấy đổi mới sáng tạo đang mở ra một phân khúc thực phẩm xanh đầy tiềm năng. Tóm lại, từ nông trại đến bàn ăn, “xanh-sạch” đã trở thành tiêu chí quan trọng định hướng hoạt động R&D của lĩnh vực thực phẩm.
Số hóa chuỗi cung ứng: Trong bối cảnh nhu cầu thị trường biến động và đòi hỏi minh bạch cao, việc ứng dụng công nghệ số vào chuỗi cung ứng thực phẩm ngày càng được chú trọng. Các doanh nghiệp F&B Việt Nam đang xây dựng hệ thống quản trị chuỗi cung ứng thông minh nhằm tối ưu tồn kho, giảm đứt gãy và nhanh nhạy hơn với nhu cầu khách hàng. Sau đại dịch, kênh thương mại điện tử và giao đồ ăn bùng nổ đã thúc đẩy các nhà sản xuất và bán lẻ tích hợp nền tảng số. Năm 2023, doanh thu thị trường giao đồ ăn trực tuyến tăng hơn 20%, đạt ~52.400 tỷ đồng, cho thấy kênh số trở thành động lực tăng trưởng mới. Do đó, từ hãng thực phẩm đóng gói đến chuỗi nhà hàng, ai nấy đều phải đổi mới mô hình phân phối: xây dựng website bán hàng, ứng dụng điện thoại, tham gia sàn thương mại điện tử, liên kết với dịch vụ giao nhận…
Mặt khác, công nghệ blockchain và dữ liệu lớn cũng bắt đầu được áp dụng để quản lý chuỗi cung ứng thực phẩm: ví dụ, blockchain giúp ghi lại nhật ký từ khâu nuôi trồng đến chế biến, vận chuyển, giúp người tiêu dùng truy xuất nguồn gốc nhanh chóng chỉ bằng một mã QR trên bao bì. Bao bì tích hợp QR/RFID vừa nâng cao trải nghiệm khách hàng vừa tối ưu hóa chuỗi cung ứng khi doanh nghiệp có thể theo dõi hành trình sản phẩm trong thời gian thực. Việc số hóa toàn chuỗi không chỉ tăng hiệu quả vận hành (giảm tồn kho dư thừa, giao hàng nhanh hơn) mà còn đảm bảo tính minh bạch, yếu tố then chốt để chinh phục người tiêu dùng hiện đại.
Đồ uống không còn chỉ để “giải khát”: Khi sáng tạo định hình khẩu vị và lối sống
Xu hướng đổi mới trong lĩnh vực này có sự phân tách giữa đồ uống không cồn và đồ uống có cồn, do đặc thù sản phẩm và thị hiếu khác nhau.
Đồ uống không cồn (nước giải khát, đồ uống sức khỏe, nước đóng chai…)
Phân khúc đồ uống không cồn tại Việt Nam rất đa dạng, bao gồm từ nước ngọt có ga, trà uống liền, nước tăng lực, đến nước trái cây, nước khoáng… Những năm 2023–2025, đổi mới hương vị và công thức là điểm nhấn trong phân khúc này. Các hãng nước giải khát liên tục tung ra hương vị mới lạ để thu hút giới trẻ: chẳng hạn Coca-Cola ra mắt vị chanh, cà phê; Pepsi tung các phiên bản vị nhiệt đới; nhiều dòng trà đóng chai bổ sung vị trái cây địa phương (trà vải, trà xoài) được ưa chuộng. Giảm đường, tăng “healthy” cũng là định hướng chủ đạo: xu hướng “better-for-you” buộc nhà sản xuất đồ uống phải cải tiến để giảm lượng đường, calo và bổ sung thành phần có lợi.
Người Việt rất quan tâm đồ uống tốt cho sức khỏe – tới 80% sẵn sàng thử đồ uống có lợi cho sức khỏe. Do đó, thị trường chứng kiến sự bùng nổ của đồ uống chức năng: các sản phẩm như nước điện giải bổ sung khoáng, nước uống thảo mộc giải nhiệt, nước uống collagen, kombucha probiotic… xuất hiện ngày càng nhiều trên kệ hàng. Các công ty lớn như Suntory PepsiCo, Coca-Cola đẩy mạnh dòng sản phẩm trà thảo mộc và nước uống vitamin.
Cùng với sản phẩm, công nghệ chế biến và bảo quản đồ uống không cồn cũng được cải tiến liên tục. Các nhà sản xuất nước trái cây áp dụng công nghệ tiệt trùng UHT, thanh trùng lạnh, lên men tự nhiên… tiên tiến để kéo dài hạn dùng mà vẫn giữ hương vị tươi ngon. Nhiều doanh nghiệp đồ uống đã xây dựng nhà máy thông minh ứng dụng AI và robot trong đóng chai, đóng hộp để nâng cao độ chính xác và vệ sinh.
Ở khâu bao bì, xu hướng đổi mới bao bì của lĩnh vực thực phẩm cũng áp dụng tương tự cho đồ uống: sử dụng chai nhựa tái chế, chai thủy tinh hoàn lưu để bảo vệ môi trường; thiết kế bao bì bắt mắt, tiện dụng (lon nước có nắp bật lại được, chai nhỏ tiện mang đi). Thương hiệu và marketing trong ngành Đồ uống không cồn cũng đổi mới theo hướng gắn với lối sống lành mạnh và giới trẻ. Nhiều nhãn hàng tung chiến dịch quảng bá khuyến khích sống khỏe, tập luyện thể thao kèm theo sản phẩm.
Đồ uống có cồn (bia)
Thị trường đồ uống có cồn tại Việt Nam chủ yếu xoay quanh bia, bên cạnh rượu mạnh và rượu vang. Việt Nam nằm trong nhóm các nước tiêu thụ bia hàng đầu thế giới, do đó các hãng bia nội địa và quốc tế cạnh tranh rất quyết liệt. Giai đoạn 2023–2025, xu hướng đổi mới trong lĩnh vực bia tập trung vào đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao quy trình sản xuất và xây dựng hình ảnh thương hiệu.
Trước hết, các doanh nghiệp bia đã chú trọng đổi mới hương vị nhằm theo kịp khẩu vị giới trẻ và xu hướng thế giới. Bên cạnh các dòng bia lager truyền thống, nhiềuloại bia mới với hương vị độc đáo ra đời: từ bia lúa mì, bia IPA kiểu thủ công đến bia pha vị trái cây (chanh muối, bưởi) nồng độ cồn nhẹ. Xu hướng bia thủ công (craft beer) ảnh hưởng mạnh đến thị trường, buộc các hãng lớn phải linh hoạt hơn trong phát triển sản phẩm. Ví dụ, Sabeco đã cho ra mắt phiên bản Saigon Chill với vị nhẹ êm và hình ảnh hiện đại để thu hút phân khúc trẻ; Heineken Việt Nam giới thiệu Heineken Silver – một dòng lager êm hơn, ít đắng hơn – phù hợp với xu hướng giới trẻ thích bia “dễ uống”. Song song, phân khúc bia không cồn hoặc nồng độ thấp cũng bắt đầu được để ý đến để đáp ứng nhóm khách hàng quan tâm sức khỏe; Heineken 0.0 hiện diện tại Việt Nam như một lựa chọn cho người muốn thưởng thức bia mà không lo về cồn.
Về công nghệ lên men và sản xuất, các doanh nghiệp bia đã có những bước hiện đại hóa đáng kể. Nhằm đảm bảo chất lượng đồng đều và hiệu suất cao, các hãng bia hàng đầu như Sabeco, Habeco, Heineken đều đầu tư dây chuyền nấu và đóng chai tối tân, nhập khẩu từ châu Âu. Quá trình lên men bia – trái tim của việc làm bia – được kiểm soát bằng công nghệ cảm biến và phần mềm để duy trì nhiệt độ, áp suất tối ưu, rút ngắn thời gian ủ mà vẫn đảm bảo hương vị. Các sáng kiến kỹ thuật như tái sử dụng men, tối ưu hóa quá trình nấu cũng được triển khai để tăng hiệu quả. Ở Heineken Việt Nam, toàn bộ bia Heineken sản xuất năm 2023 đã dùng 100% năng lượng tái tạo, khiến Việt Nam trở thành thị trường thứ 3 (sau Hà Lan, Brazil) đạt cột mốc này . Có thể nói, đổi mới quy trình giúp ngành bia Việt Nam tiệm cận chuẩn mực hàng đầu thế giới về hiệu suất và bền vững.
Mặt khác, đổi mới bao bì và xây dựng thương hiệu là phương diện được các hãng bia đầu tư để chinh phục người tiêu dùng. Về bao bì, các hãng bia liên tục tung ra thiết kế lon và chai bắt mắt, phiên bản giới hạn (limited edition) trong các dịp lễ Tết để tạo sự mới mẻ. Hướng tới phát triển bền vững, nhiều hãng chuyển sang chai thủy tinh hoàn trả hoặc tăng tỷ lệ lon nhôm (vốn dễ tái chế) thay cho chai nhựa. Về thương hiệu, câu chuyện tái định vị và làm mới hình ảnh diễn ra mạnh mẽ trong lĩnh vực bia. Tất cả những nỗ lực đổi mới từ sản phẩm, công nghệ đến marketing đã giúp lĩnh vực đồ uống có cồn Việt Nam duy trì sức hút mạnh mẽ. Đổi mới sáng tạo chính là động lực để các doanh nghiệp bia thỏa mãn khẩu vị ngày càng đa dạng của người tiêu dùng và nâng cao năng lực cạnh tranh trên sân chơi quốc tế.
Xanh hơn – Số hơn – Cá nhân hơn: Bản đồ đổi mới F&B trong 5 năm tới
Theo khảo sát và nghiên cứu của Viet Research với các doanh nghiệp trong Danh sách Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống, những năm tiếp theo, đổi mới sáng tạo trong F&B Việt Nam sẽ tiếp tục xoay quanh 05 trụ cột chính: tiêu dùng xanh, sản phẩm cá nhân hóa, chuyển đổi số, đổi mới bao bì và tích hợp sâu ESG.
Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống (https://vie10.vn)
Tiêu dùng xanh và phát triển bền vững
Xu hướng tiêu dùng xanh sẽ ngày càng chủ đạo. Người tiêu dùng trẻ coi trọng môi trường sẽ ưu tiên các sản phẩm có bao bì sinh thái, quy trình sản xuất giảm phát thải và doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội. Do đó, các công ty F&B dự kiến đẩy mạnh hơn nữa sáng kiến xanh: sử dụng nguyên liệu hữu cơ, local hóa chuỗi cung ứng để giảm dấu chân carbon, áp dụng năng lượng tái tạo 100% và mục tiêu Net Zero sớm hơn kỳ hạn 2050 của quốc gia.
Chính phủ cũng đang khuyến khích mô hình kinh tế tuần hoàn và giảm rác thải nhựa, tạo động lực cho ngành Thực phẩm – Đồ uống đầu tư đổi mới công nghệ sản xuất sạch. Trong tương lai gần, có thể sẽ xuất hiện nhiều sản phẩm “xanh” độc đáo: bao bì ăn được (edible packaging) cho một số loại đồ ăn nhanh, ống hút và dụng cụ làm từ thực vật thay cho nhựa, hay các menu “carbon thấp” được quảng cáo công khai để người tiêu dùng lựa chọn. Đổi mới sáng tạo theo hướng bền vững không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định (ví dụ Quy định của EU về bao bì, tiêu chuẩn phát thải khi xuất khẩu) mà còn tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn khi người tiêu dùng sẵn sàng gắn bó với thương hiệu có sứ mệnh xanh.
Sản phẩm cá nhân hóa
Với sự hỗ trợ của công nghệ dữ liệu và hiểu biết sâu hơn về dinh dưỡng, ngành F&B toàn cầu đang hướng tới cung cấp sản phẩm cá nhân hóa theo nhu cầu từng đối tượng khách hàng. Tại Việt Nam, xu hướng này mới nhen nhóm nhưng hứa hẹn bùng nổ. Các doanh nghiệp sẽ thu thập dữ liệu về thói quen, sức khỏe của người tiêu dùng để phát triển những sản phẩm “đo ni đóng giày”. Ví dụ, tương lai có thể thấy các ứng dụng cho phép khách hàng tùy chọn thành phần khi đặt mua ngũ cốc dinh dưỡng (nhiều protein, ít béo, bổ sung vitamin D… tùy theo tình trạng sức khỏe từng người).
Ngoài ra, sự phát triển của in 3D thực phẩm có thể mở đường cho việc sản xuất đại trà các sản phẩm tùy chỉnh theo yêu cầu (ví dụ in 3D kẹo, sô-cô-la theo khẩu vị khách). Sản phẩm cá nhân hóa còn thể hiện ở bao bì – nhiều hãng cho phép khách đặt thiết kế nhãn chai riêng (như Coca-Cola từng cho in tên cá nhân lên vỏ lon). Trong tương lai, mass customization (tùy biến đại trà) sẽ là chiến lược mà các công ty F&B áp dụng để vừa thỏa mãn cá tính người mua, vừa tận dụng hiệu quả sản xuất quy mô lớn.
Chuyển đổi số toàn diện
Nếu giai đoạn 2020–2023 chứng kiến F&B Việt Nam “đi điện tử hóa” kênh bán hàng, thì giai đoạn tới chuyển đổi số sẽ toàn diện hơn, thâm nhập vào mọi mắt xích chuỗi giá trị. Các doanh nghiệp sẽ tiếp tục đầu tư mạnh vào thương mại điện tử và trải nghiệm số: bán hàng trên đa kênh (omni-channel), tích hợp thanh toán điện tử, chương trình khách hàng thân thiết số hóa. Công nghệ thực tế tăng cường (AR) có thể được sử dụng để khách hàng “dùng thử ảo” sản phẩm (như xem hình ảnh 3D của món ăn, đồ uống trước khi đặt mua).
Ở khâu vận hành, dự báo nhiều công ty F&B sẽ triển khai AI và phân tích dữ liệu lớn để dự đoán nhu cầu, tối ưu tồn kho theo thời gian thực – tránh tình trạng tồn kho dư hoặc thiếu hàng cục bộ. Robot giao hàng và kho hàng tự động cũng nằm trong viễn cảnh không xa nhằm tăng tốc độ giao nhận và giảm chi phí nhân công. Đặc biệt, truy xuất nguồn gốc điện tử sẽ trở thành tiêu chuẩn bắt buộc: mọi sản phẩm thực phẩm – đồ uống có thể mang một mã số duy nhất, quét mã này sẽ ra đầy đủ hành trình và thông tin kiểm định chất lượng.
Điều này không chỉ giúp quản lý an toàn thực phẩm mà còn xây dựng lòng tin mạnh mẽ từ phía người tiêu dùng, những người vốn đã “nghiện” tra cứu thông tin sản phẩm trước khi mua. Tựu trung, chuyển đổi số sẽ làm thay đổi căn bản cách thức vận hành ngành F&B, hướng tới một ngành công nghiệp thông minh, linh hoạt và minh bạch hơn.
Đổi mới bao bì và trải nghiệm khách hàng
Bao bì sẽ tiếp tục là mảnh đất cho sáng tạo đột phá. Xu hướng bao bì tương lai tập trung vào hai mục tiêu: thân thiện hơn với môi trường và tương tác hơn với người dùng. Vật liệu mới như nhựa sinh học phân hủy hoàn toàn, giấy đá, hay màng bọc protein… có thể dần thay thế nhựa truyền thống. Các thiết kế bao bì cũng tối giản và tái sử dụng nhiều lần hơn – ví dụ chai thủy tinh có thể nạp lại tại các cửa hàng.
Mặt khác, bao bì sẽ được tích hợp công nghệ để tăng tính tương tác: bao bì thông minh đổi màu báo hiệu sản phẩm sắp hỏng; bao bì kết nối (connected packaging) cho phép khách quét điện thoại để tham gia game, nhận ưu đãi hay phản hồi trực tiếp cho nhà sản xuất. Trải nghiệm khách hàng khi sử dụng sản phẩm F&B vì thế sẽ phong phú hơn – bao bì không chỉ bảo quản đồ bên trong mà còn kể câu chuyện thương hiệu và tạo cầu nối giao tiếp hai chiều. Với xu hướng cá nhân hóa, có thể xuất hiện dịch vụ cho khách tự thiết kế bao bì (như chọn màu sắc, thêm hình ảnh cá nhân trên lon bia tặng bạn bè). Tóm lại, đổi mới bao bì trong tương lai không tách rời mà gắn chặt với chiến lược marketing số và phát triển bền vững của doanh nghiệp.
ESG trở thành tiêu chuẩn cốt lõi
Cuối cùng, một xu hướng bao trùm là việc các doanh nghiệp F&B đưa tiêu chí Môi trường – Xã hội – Quản trị (ESG) vào trọng tâm chiến lược và xem đây như kim chỉ nam cho đổi mới sáng tạo. Điều này nghĩa là mọi sáng kiến mới – từ sản phẩm, quy trình cho đến mô hình kinh doanh – đều phải trả lời được câu hỏi: “Có thân thiện với môi trường hơn không? Có trách nhiệm với cộng đồng hơn không? Có minh bạch, hiệu quả hơn không?”.
Dự kiến trong tương lai, các báo cáo phát triển bền vững sẽ quan trọng không kém báo cáo tài chính, và doanh nghiệp F&B nào tích cực đổi mới theo hướng ESG sẽ dễ tiếp cận vốn đầu tư, chinh phục người tiêu dùng hơn. Do đó, những đổi mới như kể trên (tiết kiệm năng lượng, bao bì xanh, sản phẩm lành mạnh, v.v.) đều nằm trong bức tranh chung là hướng tới ngành F&B phát triển bền vững, có trách nhiệm. Đổi mới sáng tạo không còn là lựa chọn mà đã trở thành yếu tố sống còn để ngành Thực phẩm – Đồ uống Việt Nam bứt phá trong giai đoạn mới một cách bền vững và thành công.
Lễ Công bố và Vinh danh các doanh nghiệp trong Danh sách Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2025 – Ngành Thực phẩm – Đồ uống sẽ được tổ chức trong khuôn khổ Diễn đàn Innovation and ESG Summit 2025: Đổi mới sáng tạo – Kiến tạo tương lai bền vững tại Khách sạn Pullman, Hà Nội vào ngày 27 tháng 6 năm 2025 và được đăng tải tại cổng thông tin của Chương trình https://vie10.vn/ và trên các kênh truyền thông đại chúng.